Programma 1. Welzijn en zorg

De totale begrote kosten aan jeugdhulp (inclusief het Centrum voor Jeugd en Gezin) waren in 2023 € 34,9 miljoen. De werkelijke kosten waren € 36,9 miljoen. Dit betekent een tekort van € 2 miljoen (saldo inclusief mutaties reserves voor jeugdzorg). In 2022 hielden we nog € 2,8 miljoen over met een vergelijkbaar budget. Het tekort van € 2 miljoen is een combinatie van een aantal voor- en nadelen: we hebben hogere Zorg in Natura (ZIN) -kosten van afgerond € 2,7 miljoen en lagere overige kosten van afgerond € 700.000.

De hogere ZIN-kosten bestaan uit:
-Extra contractuele indexatie van de tarieven voor de gecertificeerde instellingen en een beschikbaarheidsbijdrage voor Jeugdbescherming Brabant in verband met hun financiële positie: afgerond € 200.000.
-Overige ZIN-kosten: € 2,5 miljoen. Vooral de kosten aan GGZ, begeleiding, verblijf specialistisch en gezinsopname zijn fors gestegen. We zien dat er meer jongeren zijn die deze hulp ontvangen. We gaan dit nog nader analyseren, waarbij we ook kijken naar de duur van de trajecten. Op basis van de analyse willen we inzichtelijk krijgen in hoeverre we hierop kunnen sturen. Daarbij verwachten we wel dat sprake is van een structureel nadeel omdat de landelijke trend is dat meer jongeren een beroep op jeugdhulp doen. In Oss ging het in 2023 om een stijging van 4,5%. Daarnaast hebben we nog te maken met de taakstellingen vanuit de landelijke Hervormingsagenda jeugd en de extra bezuiniging uit het landelijke coalitieakkoord van het vorige kabinet. We staan de komende jaren dus voor grote financiële uitdagingen binnen jeugdhulp.
Een belangrijk deel van de hogere kosten in 2023 in vergelijking met 2022 is de indexatie van alle ZIN-producten (€ 1,5 miljoen). We hebben hiervoor de budgetten 2023 niet verhoogd omdat het rond de zomer nog leek dat we voldoende budget hadden voor alle kosten van 2023.

De lagere overige kosten (€ 700.000) bestaan uit:
-Lagere uitvoeringskosten Regionaal Inkooporganisatie Zorg (RIOZ): afgerond € 140.000
-De regionale uitvoeringskosten centrumgemeente Den Bosch zijn ook lager uitgevallen: afgerond € 100.000
-Lagere uitgaven aan het regionale project transformatie, dat naar verwachting tot en met 2024 doorloopt: € 477.000. Dit bedrag is minder onttrokken aan de algemene reserve.

De kosten zijn € 345.000 hoger dan verwacht. Dit heeft een aantal oorzaken:
-Toename van het aantal aanvragen: € 180.000. Meer inwoners maken gebruik van ondersteuning. De kosten per cliënt zijn niet gestegen. Het is niet duidelijk wat de precieze redenen zijn. Mogelijk omdat mensen langer thuis blijven wonen: we zien meer complexe aanvragen en de doordecentralisatie van beschermd wonen geeft een toename van vragen in de wijk.
-Voor dagbesteding, kortdurend verblijf en maatwerk hebben we een tekort van € 120.000. We zien een gelijkblijvende of zelfs iets dalende trend in aantallen. Aan de andere kant hebben we een nadeel. Dit wordt veroorzaakt door de toekenning van een subsidie aan zorgbuurthuis ’t Hageltje. We hebben hiervoor gelden toegekend in het kader van een experiment dat in de jaren 2024-2026 wordt uitgevoerd. Het experiment is gericht op substitutie binnen de Wmo en heeft als doel om zorg binnen de Wmo beter en goedkoper te organiseren door zelfredzaamheid, samenredzaamheid en informele zorg maximaal te stimuleren. In 2023 was het subsidiebedrag € 203.000.
-Daarnaast hebben we € 45.000 aan hogere kosten voor PGB's.

De kosten zijn afgerond € 1,5 miljoen lager dan begroot. Dit is onder te verdelen in afgerond € 850.000 lagere Zorg in natura (ZIN) -kosten en afgerond € 650.000 lagere uitgaven aan nieuwe ontwikkelingen:
-De lagere ZIN-kosten zijn onder andere te verklaren doordat niet alle plekken voor beschermd wonen het hele jaar volledig benut worden. Dat komt onder andere doordat er niet altijd een match is tussen vraag en aanbod. Daarnaast zijn de uitgaven aan maatwerk lager uitgevallen. Dat heeft te maken met het feit dat we onze inwoners bijna niet meer buiten de regio kunnen plaatsen omdat die locaties vol zitten. Dat geldt vooral voor de groep structurele overlastgevers en verslaafden.
-De lagere kosten aan nieuwe ontwikkelingen hebben onder andere te maken met de opvang voor verslaafden in herstel. Deze is in ontwikkeling en staat op de begroting, maar de zorgkosten gaan pas later komen. Verder zijn de kosten voor de time-out voorziening lager uitgevallen doordat een deel van de appartementen pas in de loop van het jaar opgeleverd is.
Op zijn vroegst in 2025 wordt de doordecentralisatie van Beschermd Wonen landelijk ingevoerd. Vooruitlopend daarop zijn in de Centrumregeling Wmo 2024 regionale financiële afspraken gemaakt over de reserve beschermd wonen en een investeringsfonds. Daarnaast staan in de centrumregeling afspraken over beschikbare structurele middelen om stijgende Wmo-kosten lokaal op te kunnen vangen. Dat betekent dat we in de periode 2024-2028 inzetten op het afbouwen van de regionale reserve en het overschot in de regionale begroting.

We hebben een voordeel van per saldo € 0,5 miljoen. Dit komt doordat we € 0,7 miljoen aan lagere kosten en € 0,2 miljoen aan lagere opbrengsten. Dit heeft een aantal oorzaken:
-Lagere kosten GALA (€ 271.000): We hebben lagere kosten voor activiteiten in het kader van opbouwwerk. Dit is met name veroorzaakt doordat we de landelijke GALA gelden (Gezond Actief Leven Akkoord) in loop van 2023 kregen en hiervoor nog beperkt plannen waren. We hebben daarom bestaande activiteiten betaald uit de middelen voor GALA. Voor deze activiteiten hadden we al een bedrag begroot. Omdat we deze nu uit GALA middelen hebben betaald hebben we per saldo een voordeel van € 0,3 miljoen. Het gaat om kosten voor versterken sociale basis, mantelzorg, één tegen eenzaamheid en welzijn op recept. In programma 3, onderdeel gezondheid, hebben we de kosten en opbrengsten voor GALA verder toegelicht.
-Lagere kosten en opbrengsten "samenwerking justitiële ketenpartners en proeftuin Ruwaard' (€ 213.000): We krijgen een subsidie dit project, alle kosten mogen we hieruit betalen. We maken echter veel minder kosten (€ 213.000) als gevolg van veranderingen in het justitiële proces buiten onze samenwerking om. Daardoor zijn de inkomsten ook lager.
-Lagere kosten Jeugd en Jongerenwerk (€ 143.000). We hadden een bedrag gereserveerd voor de financiering van projecten, zoals huiskamerklas, om jongeren te stimuleren het onderwijs weer op te pakken na de coronapandemie. We hebben hier € 143.000 minder uitgegeven doordat de uitvoerders andere financiering hebben gerealiseerd buiten de gemeente om.
-Lagere kosten voor de wijziging van bestemmingsplan Germanenweg 10 (voor scouting, hondenvereniging en tuinderij) (€ 45.000): Vanuit de reserve IVB was in 2023 € 45.000 beschikbaar gesteld voor bestemmingsplan Germanenweg 10 sloop en sanering. Dit traject loopt, maar de sloop/sanering heeft nog niet plaatsgevonden en schuift door naar 2024.

We hebben een nadeel van € 110.000 aan lagere opbrengsten voor Wmo algemeen. Dit komt door de ontvangsten vanuit het CAK voor de WMO eigen bijdrage. De opbrengsten waren vergelijkbaar met de opbrengsten 2022 en iets lager dus dan dat we hadden begroot. We zullen in 2024 onderzoeken of we de begroting structureel moeten gaan bijstellen.

We hebben € 0,6 miljoen aan lagere kosten en € 2,1 miljoen aan hogere opbrengsten. Per saldo hebben we een voordeel van € 2,7 miljoen. Dit heeft de volgende oorzaken:
-Lagere kosten (€ 0,1 miljoen) en hogere opbrengsten (€ 2,1 miljoen) voor het opvangen van vluchtelingen. We hebben meer vluchtelingen opgevangen. Dit leidt tot meer kosten. De hogere opbrengsten komen door het openen van de crisisnoodopvang (€ 1,4 miljoen). Daarnaast hebben we meer opvangplekken gerealiseerd, hierdoor hebben we € 0,4 miljoen aan hogere opbrengsten. Verder heeft het Rijk een vergoeding gegeven voor transitiekosten voor de nieuwe opvanglocatie voor vluchtelingen (€ 90.000) en hebben we een bijdrage gekregen voor uitbetaalde leefgelden en uitvoeringskosten (€ 200.000).
-Lagere kosten maatschappelijke opvang (€ 0,5 miljoen): De lagere kosten hebben volledig te maken met middelen die we ontvangen hebben voor compensatie van meerkosten voor de maatschappelijke opvang als gevolg van COVID-19, voor het laatst via de decembercirculaire 2022 van het Gemeentefonds. Deze bijdrage hebben we ontvangen als centrumgemeente voor maatschappelijke opvang. Het gaat dus om regionale middelen. Het restant van € 493.000 willen we overhevelen naar 2024 en in de reserve dak- en thuisloosheid storten.
-Lagere kosten voor participatie ouderen (€ 75.000): We hebben lagere kosten doordat het verder ontwikkelen van pilot 'dagontmoeting kwetsbare ouderen' en het organiseren van activiteiten door zorgcoöperaties ter bevordering van participatie van ouderen, minder voorspoedig zijn verlopen. Daarom stellen we voor om het budget over te hevelen naar 2024. Daarnaast hebben we lagere kosten voor subsidies voor ouderenbonden en minder subsidies voor huurkosten. Voor beiden zijn minder aanvragen ontvangen.